خبرنگاران ادعای انگلیس؛ از پایبندی به برجام تا طرح توافق ترامپ - اوج باور

جیمز کلورولی معاون امور خاورمیانه و شمال آفریقای وزیر خارجه انگلیس بتازگی در نامه ای به کمیته روابط بین الملل مجلس اعیان، سیاست خارجی انگلیس در مورد تحولات منطقه از جمله ایران را تشریح نموده است.

او در نامه مورخه 25 مارس 2020 خطاب به بارونس جویس انلی رییس کمیته روابط بین الملل مدعی شده که این کشور با حسن نیت، ساز وکار حل اختلاف در برجام را فعال نموده است.

وی اضافه نمود که انگلیس مایل است با طرف های باقی مانده در برجام، راهی دیپلماتیک برای حرکت رو به جلو پیدا کند.

با این حال، این دیپلمات انگلیسی بر خلاف ادعای لندن برای حفظ برجام، از طرح مذاکرات آمریکا و ایران برای رسیدن به توافق جدید و طولانی تر حمایت کرد و ادامه داد: در کنار فعالیت های هسته ای ایران، یک توافق جامع ضروری است که طیفی از مسائل مختلف شامل اقدامات بی ثبات نماینده ایران در منطقه را شامل گردد.

نخستین بار بوریس جانسون نخست وزیر انگلیس 24 دی ماه 1398 از لفظ توافق ترامپ استفاده کرد و مدعی شد: بهتر است با همکاری یکدیگر، توافق با ترامپ را جایگزین برجام کنیم.

وی در گفت وگو با شبکه بی بی سی ادعا کرد که برجام، مانع کوشش ایران برای دستیابی به سلاح شده و اگر بخواهیم از شر برجام خلاص شویم به یک جایگزین احتیاج داریم.

نخست وزیر انگلیس عنوان نمود: از نگاه آمریکا مشکل برجام این است که یک توافق ناقص و دارای تاریخ انقضاست؛ ضمن آنکه توسط باراک اوباما رییس جمهوری سابق آمریکا منعقد شده است.

جانسون با بیان اینکه اگر برجام را کنار بگذاریم باید آن را جایگزین کنیم، ادعای توافق جدید با ترامپ را عنوان نمود و گفت: به نظر من این بهترین راه چاره، برای حرکت رو به جلو است.

وی، رییس جمهوری آمریکا را معامله گر ماهر توصیف کرد و اضافه نمود: باید با همکاری یکدیگر برای جایگزین کردن برجام با توافق ترامپ کار کنیم.

چرا ایران باید با آمریکا توافق جدیدی را امضا کند

عصر همان روز املی ثورنبری وزیر امور خارجه دولت در سایه (حزب کارگر) اظهارات نخست وزیر را به باد انتقاد گرفت و نسبت به دنباله روی لندن از واشنگتن هشدار داد.

او در نشست فوق العاده مجلس عوام این پرسش را عنوان نمود که چه دلیلی دارد ایران توافق جدیدی را با آمریکا امضا کند؛ در حالی که برجام توسط رییس جمهوری این کشور پاره شده است.

وزیر خارجه دولت در سایه همچنین پرسید که آیا می توان از اظهار نظر نخست وزیر، این برداشت را کرد که سیاست رسمی انگلیس جایگزین کردن برجام با توافق ترامپ است.

دومینیک راب وزیر امور خارجه انگلیس در پاسخ مدعی شد؛ این ایران است که با کاهش تعهداتش در برجام، این توافق را تهدید نموده در حالی که نخست وزیر به طور کامل از این توافق حمایت نموده است.

وزیر امور خارجه انگلیس در ادامه اظهارات ادعایی خود، اضافه نمود: علاوه بر دونالد ترامپ، رییس جمهوری فرانسه نیز خواهان توافق جامع تر با ایران است که از یک سو بعضی نقایص برجام را مورد توجه قرار داده و از سوی دیگر نگرانی های آمریکا و سایر کشورها از جمله انگلیس را درباره اقدامات ایران در منطقه شامل می گردد.

راب تأکید کرد که دولت و نخست وزیر انگلیس معتقدند که برجام در شرایط کنونی، بهترین توافق موجود است که می تواند به گفته او، بلندپروازی های هسته ای ایران را محدود کند.

وی بار دیگر 2 گزینه دیپلماسی و انزوا را عنوان نمود که ایران می تواند با اجرای کامل تعهدات برجامی خود به انگلیس و سایر کشورهای عضو این توافق، اطمینان لازم را درباره فعالیت های هسته ای بدهد.

وزیر امور خارجه انگلیس اضافه نمود: اگر ایران این راستا را انتخاب کند، ما هم آمادگی داریم تا با حسن نیت و بر اساس دیپلماسی انگلیسی آن را همراهی کنیم.

بعیدی نژاد: دلیلی برای جایگزین کردن برجام با توافق ترامپ وجود ندارد

یک روز پس از اظهارات ادعایی 24 دی ماه 1398 نخست وزیر انگلیس، سفیر ایران در لندن طرح جانسون برای جایگزین کردن برجام با توافق ترامپ را رد و توضیح داد: مادامی که برجام برجاست، دلیلی برای توافق جدید وجود ندارد.

حمید بعیدی نژاد در گفت وگو با بخش خبر شبکه چهار انگلیس گفت: برجام هنوز وجود دارد و سه کشور اروپایی عضو برجام اصرار دارند که به وسیله دیپلماسی اختلاف نظرها را بر طرف نمایند.

وی با اشاره به کمیسیون مشترک برجام یادآور شد که در چارچوب این جلسات می توان به مسائل مربوط به این توافق و اینکه طرف های اروپایی چگونه می توانند تعهدات خود را اجرا نمایند، رسیدگی کرد.

سفیر ایران یادآور شد که گام های ایران برای کاهش تعهداتش در برجام برای از بین بردن این توافق نبوده و ما راه را برای دیپلماسی بیشتر باز گذاشته ایم و امیدواریم که شرکای اروپایی ما درک نمایند که در شرایط بسیار حساسی قرار داریم و آنها باید به تعهداتی که دارند عمل نمایند.

بعیدی نژاد توضیح داد؛ اگر طرف های اروپایی به حفظ برجام مایل هستند بایستی دست به کار شوند. وی توضیح داد که عضویت در برجام بدون تعهد داشتن، غیر ممکن است و پایدار نیست.

سفیر ایران در پاسخ به سؤالی درباره توافق با ترامپ به عنوان جایگزین برجام نیز گفت: این موضوع در حد یک ایده است و برای ما ابعاد آن روشن نیست.

وی توضیح داد: واقعیت این است که ما اکنون یک توافق داریم و دلیلی ندارد که به فکر جایگزین کردن آن بیندیشیم. ما بایستی تمام کوشش های خود را صرف اجرای تعهداتمان کنیم که برجام به طور مؤثر اجرا گردد.

بعیدی نژاد در پاسخ به سؤال دیگری مبنی بر اینکه آیا ایران کوشش نموده که به صورت مستقیم با کاخ سفید وارد مذاکره گردد، گفت: ما هنوز قادر نبودیم صداقت را در رفتار موضع آمریکا درک کنیم. بنابر این تا زمانی که آنها از مذاکرات جامع سخن می گویند، ما باور نداریم که آنها صادق هستند.

جایی که با شرکایمان اختلاف نظر داریم، گفت وگوهای باز و بدون پرده ای را خواهیم داشت

در همین حال سخنگوی بوریس جانسون اظهار داشت؛ جایی که انگلیس با شرکایش اختلاف نظر دارد، دیدگاه خود را بی پرده مطرح می نماید.

این سخنگو که طبق رویه های سیاسی خواست نامش فاش نگردد به خبرنگاران گفت: انگلیس به همکاری نزدیک با هم پیمانانش در سیاست خارجی از جمله اتحادیه اروپا و آمریکا ادامه می دهد. اما ما همیشه بروشنی اظهار داشتیم؛ جایی که با هرکدام از شرکایمان اختلاف نظر داریم، گفت وگوهای باز و بدون پرده ای را خواهیم داشت و زمانی هم که فکر می کنیم چیزی اشتباه است آن را بیان می کنیم.

وی درباره این احتمال که لندن و واشنگتن سیاست هماهنگی را علیه ایران در پیش گرفته که با اتحادیه اروپا مغایرت داشته باشد نیز عنوان نمود: سیاست خارجی انگلیس بر پایه انتخاب بین آمریکا، اتحادیه اروپا یا کشور دیگری تعریف نشده، بلکه بر اساس قضاوت درباره منافع ملی ما تعریف می گردد.

سخنگوی جانسون توضیح داد: برجام تنها توافق موجود است تا از اشاعه سلاح هسته ای جلوگیری کند. بنابراین ما به حفظ این توافق پایبند هستیم.

زمانی که از او پرسیده شد، خروج آمریکا از برجام و طرح جایگزین کردن آن با یک توافق آمریکا پسند یک بدعت در هنجارهای بین المللی به شمار می رود، گفت: بر کسی پوشیده نیست که ما و آمریکا درباره توافق هسته ای ایران اختلاف نظر داریم.

وی اضافه نمود: همیشه گفته ایم که از خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم ها متأسفیم. اما چنانچه نخست وزیر پیشتر هم مطرح نموده بود، اگر بتوانیم در آینده به توافق بهتری برسیم که حمایت آمریکا را داشته باشد، طبیعتاً در آن جهت حرکت خواهیم کرد.

ایران به دنبال خروج یکجانبه و برخلاف مقررات بین المللی آمریکا از برجام، کوشش کرد توافق هسته ای را به شرط عمل دیگر طرف های این توافق به تعهداتشان، حفظ کند اما با گذشت نزدیک به دو سال و ناتوانی طرف های اروپایی به تعهدات برجامی، با هدف حفظ بهره مندی اقتصادی ایران، گام های کاهش تعهدات خود را در بازه زمانی شصت روزه شروع کرد.

بر این اساس، ایران 15 دی ماه، با صدور بیانیه ای گام پنجم و نهایی کاهش تعهدات برجامی خود را اظهار داشت که طبق آن، تهران دیگر هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی سازی، درصد غنی سازی، میزان مواد غنی شده، و تحقیق و توسعه) نخواهد داشت و از این پس، برنامه هسته ای ایران فقط بر اساس احتیاجهای فنی خود پیش خواهد رفت و همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز طبق روال ادامه می یابد.

تروئیکای اروپایی (فرانسه، آلمان و انگلیس) در واکنش به آخرین گام ایران و با نادیده دریافت تعلل خود در اجرای کامل تعهداتشان در برجام، کوشش کردند تا با استفاده از ساز وکار حل اختلاف، ایران را به اجرای کامل تعهداتش بازگردانند.

آنها 24 دی ماه با صدور بیانیه ای تمایل خود را برای فعال کردن این ساز وکار اظهار داشتند. با این حال جوسپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اظهار داشت که این سازوکار هنوز فعال نشده و طرف های اروپایی بر تمدید جدول زمانی آن اتفاق نظر دارند.

نخستین عملیات اقتصادی اینستکس کلید خورد

طرف های اروپایی برجام سه شنبه گذشته در اقدامی تازه، با صدور بیانیه ای، نخستین عملیات اقتصادی با ایران بر اساس ساز وکار اقتصادی اروپا و ایران موسوم به اینستکس را تأیید کردند.

آنها در این بیانیه ابراز امیدواری کردند که اینستکس و شرکت متناظر ایرانی آن، در راستای توسعه این ساز وکار و انجام تراکنش های بیشتر با یکدیگر همکاری نمایند.

ابزار حمایت از مبادلات تجاری (Instrument in Support of Trade Exchanges) به اختصار اینستکس (INSTEX) یا سامانهٔ حمایت از مبادلات تجاری، یک ابزار ویژهٔ اقتصادی است که در بهمن 1397 توسط فرانسه، آلمان و انگلیس برای تسهیل تجارت غیردلاری با ایران ایجاد شد.

شرکت های اروپایی تا به امروز از ترس تحریم های آمریکا حاضر به استفاده از این ساز وکار نبودند.

تحلیل گران معتقدند که نخستین عملیات اقتصادی غیر دلاری توسط قدرت های اروپایی باعث فرو ریختن هژمونی اقتصادی آمریکا شده و اینک باید گام های بیشتری برداشته گردد. لرد نورمن لامونت رئیس اتاق بازرگانی انگلیس و ایران ضمن استقبال از این تحول، خواهان تداوم و توسعه استفاده از اینستکس شد.

او در گفت وگو با خبرنگاران اضافه نمود: امیدوارم که این، ابتدای راه باشد و شاهد عملیات اقتصادی بیشتری با ایران به وسیله اینستکس باشیم.

بنابر این اگر دولت لندن به جای پژواک سیاست ضد ایرانی واشنگتن و طرح راهبردهای غیر عملی مانند توافق ترامپ برای فرار به جلو، گامی های محکم تری را در کنار متحدان اروپایی اش برای برطرف آثار تحریم های آمریکا بردارد، ایران آمادگی دارد تا به تعهدات برجامی خود بازگردد.