سلفی می گرفتند، وقتی دوربینی نبود - اوج باور

این اثر متعلق به نورمن راکول است

زمانی که هنوز دوربینی برای دریافت عکس و سلفی وجود نداشت، هنرمندانی بودند که دوست داشتند چهره هایشان را ثبت نمایند و تنها ابزاری که در اختیار داشتند بوم و قلمو بود. شاید همین حس عجیبِ جاودانگی بود که خودنگاره های ارزشمندی از معروف ترین هنرمندان دنیا را رقم زد؛ آثاری که امروز در نهایت دقت و وسواس در عظیم ترین موزه های دنیا نگهداری می شوند.

با وجود آنکه خودنگاره های فراوانی از قرن پانزدهم میلادی در تاریخ هنر اروپا وجود دارد، اما با شروع قرن 19 است که خلق تصویر نقاش مورد توجه هنرمندان قرار می گیرد. واژه سلف پرتره یا همان خودنگاره اولین بار در سال 1821 در لغت نامه آکسفورد وارد شد و تا پیش از قرن نوزدهم میلادی اصلا واژه خودنگاره وجود نداشت.

بر همین اساس هم می توان گفت که کشیدن خودنگاره در میان نقاشان از دهه های پس از رنسانس (یا حتی پیش از آن) رواج یافت، ولی در اواخر سده 19 و اوایل سده 20 میلادی به اوج رسید.

در این دوره هنرمندان متوجه شدند که خودشان بخشی از واقعیت و هستی موجود هستند که کوشش کردند علاوه بر به تصویر کشیدن آنچه در زندگی واقعی می دیدند، خودشان را نیز به عنوان بخشی از این دنیا هستی به تصویر بکشند.

یکی از معروف ترین و البته پرکارترین نقاشان در زمینه خلق خودنگاره، ون سان ون گوگ است. این نقاش هلندی پرتره های زیادی را از خودش ترسیم نموده و در بین سال های 1886 تا 1889، حدود 37 سلف خودنگاره کشیده که حالا از مشهورترین و البته گران ترین آثار هنری دنیا محسوب می شوند.

فریدا کالو، هنرمند مکزیکی نیز از دیگر نقاشانی است که به کشیدن خودنگاره علاقه زیادی داشت. او از سال های نوجوانی خودنگاره های زیادی از خودش کشید که اغلب آن ها دارای ویژگی های مشترکی همچون مو های سیاه، کمی سبیل، گونه ها و لب های گلگون است که گاهی ها هم با چهره بعضی از حیوانات در کنار صورتش همراه می شدند. او بیش از 50 اثر و سلف پرتره به یادگار گذاشته است.

رامبرانت که به نقاش تاریکی ها شهرت دارد، به عنوان یکی از عظیم ترین نقاشان تاریخ هنر شناخته می گردد. اگرچه دوران حیات خود سفارش های هنری زیادی و گاهی گرانی را می گرفت، اما آنطور که انتظار داشت مورد توجه عموم مردم قرار نگرفته بود و همانند بسیاری از هنرمندان دیگر آثارش سال ها بعد مورد توجه نهاده شد.

تا آنجایی که امروز آثار رامبرانت در معروف ترین موزه های دنیا نگه داری و جزو گران ترین نقاشی های دنیا دسته بندی می گردد. او نیز تعدادی خودنگاره از خود به جای گذاشته است.

از داوینچی نیز اثری به جای مانده است که باور بسیاری از کارشناسان هنر، خودنگاره ای از خود هنرمند است. این پرتره که حدودا سال 1512 ترسیم شده و به نظر می رسد که داوینچی آن را در حدود سن 60 سالگی ترسیم نموده باشد. این تابلو که با گچ قرمز بر روی کاغذ کشیده شده، هم اکنون در کتاب خانه رویال تورین در ایتالیا نگهداری می گردد.

پابلو پیکاسو، نقاش، مجسمه ساز و شاعر اسپانیایی از تأثیرگذارترین هنرمندان قرن بیستم و‬ مبدع‬ سبک‬ کوبیسم‬ بود که آثارش از دوره حیات مورد توجه نهاده شد و امروز پس از سال ها از زمان مرگش جزو گران ترین هنرمندان دنیا محسوب می گردد. او نیز در کشیده خودنگاره ید طولایی داشت و نقاشی های زیادی را از چهره خود به جا گذاشت.

رافائل یکی از عظیمترین نقاش های تاریخ هنر نه تنها ایتالیا، بلکه دنیا است. او به همراه لئوناردو داوینچی و میکل آنژ سه گانه عجیب، مهم و تاثیرگذاری را در دوران اوج رنسانس تشکیل داده بود. او نیز در بین سال های 1504 تا 1506 خودنگاره مشهوری را از خود به جا گذاشت.

نام بسیاری دیگر از هنرمندان مشهور دنیا نیز در زمره نقاش هایی قرار گرفته است که خودنگاره هایی به جا گذاشته اند. البته در ایران نیز کمال الملک، از جمله نقاش هایی است که خودنگاره هایی از او در میان آثارش دیده می گردد.