کلافِ سردرگم فرش دستباف مشهد؛ کپی برداری هند و چین از طرح های خراسانی - اوج باور

با تور چین سفری خاطره انگیز را تجربه کنید و از قدیمیترین تاریخچه آسیا دیدن کنید و از دیوار چین در پکن عبور کنید و به نمایشگاه گوانجو رفته و در خیابانهای شانگهای قدم بزنید.

به گزارش خبرنگاران از مشهد مقدس، یکی از مهم ترین مسائلی که پایه و اساس همه هنرها را در برمی گیرد طراحی است و این نکته مهم در فرش دستباف از صندلی ویژه ای برخوردار است زیرا فرش دستباف که همچون تابلوی نقاشی کف پوش در منازل ایرانی به عنوان یکی از مهمترین لوازم منزل مورد استفاده ایرانیان قرار می گیرد، دارای ابعاد مختلف هنری است و طراحی در آن حرف اول را می زند.

از سوی دیگر خراسان رضوی به علت فعال بودن هنرمندان در این عرصه رتبه دوم صادرات کشور را به خود اختصاص داده است لذا دیدگاه علمی به طراحی فرش می تواند این مهم را ارتقاء بخشد. در این میان دانشگاه های هنری خراسان رضوی نیز گوشه ای از این ظرافت و هنر فرش دستباف را به عنوان ارائه دروسی خاص به دانشجویان علاقمند به این هنر ارائه می دهند.

علاوه بر این، قالی بافی، هنر 1500 ساله خراسان رضوی است و در شهرستان هایی از جمله نیشابور، سبزوار، کاشمر و مشهد مراکز و کارگاه های بافت فرش فعال هستند، گرچه محبوبیت فرش مشهد و کاشمر از نظر کیفیت و تعداد رج آن بیشتر است زیرا فرش دستباف مشهد و کاشمر از نظر پیشینه، کیفیت و نوع طرح و بافت شهرت جهانی دارد و اکنون بنا به سلیقه و شرایط بازار، طرح و بافت آن به روز شده است.

بنابراین در این گزارش به صندلی طراحی در هنر فرش دستباف و تاثیر آن در گردش مالی زندگی هنرمندان خراسان رضوی پرداختیم.

عدم پشتوانه علمی در فرش دستباف در باور عمومی

در این زمینه یکی از دانشجویان رشته فرش در دانشگاه هنر مشهد با اشاره به اینکه طراحی فرش به دانشجو انگیزه بیشتری می دهد می گوید: اگرچه اساتید مختلف بارها به طراحی فرش دستباف به عنوان کلیدی ترین و نخستین گام در فراوری فرش تاکید دارند اما متاسفانه به علت بی علاقه بودن دانشجویان در ورود به این رشته و نبود پایه طراحی مناسب بسیاری از آنها به طراحی اصولی توجهی نمی نمایند.

محبوبه جوادی که خود نیز در یکی از کارخانجات فرش دستباف مشغول بکار است می افزید: معمولا مردم براساس هزینه ای که دارند فرش ماشینی را به نوع دستباف آن ترجیح می دهند و فکر می نمایند از نظر طراحی، این دو فرش با یکدیگر تفاوتی ندارند اما برخلاف تصور آنها، هرچند در ظاهر طرح های اجرا شده بر روی فرش های فرش ماشینی مانند طرح فرش دستباف به نظر برسد، اما با دقت بیشتر بر روی طراحی در زمینه فرش ماشینی متوجه می شویم که ریشه و اساس آن سست است و کمبودهایی دارد.

یکی دیگر از دانشجویان نیز با ابراز خرسندی از توجه دانشگاه های مشهد به قرار دادن رشته فرش و ارائه دروس طراحی در این رشته بیان می نماید: متاسفانه با وجود افزایش جذب دانشجو در رشته فرش توسط دانشگاه ها، این رشته هنوز برای مردم شناخته نشده است و بسیاری از هنرمندان قدیمی به دنبال کسب نکات علمی این رشته نیز نیستند.

مریم حاجی بابایی ادامه می دهد: این امر سبب شده تا تعداد رشته فرش در دانشگاه های مشهد کاهش پیدا کند و متاسفانه به سمتی پیش رود که فرش دستباف در باور عمومی پشتوانه علمی نداشته باشد.

وی که به رشته فرش و ترمیم علاقه بسیاری دارد خاطرنشان می نماید: متاسفانه این رشته هنوز نتوانسته بازار کار مناسبی برای دانشجویان در خراسان رضوی فراهم کند زیرا بسیاری از فعالیت های فراوری یک فرش در کارخانه ها به سمت تکنولوژی پیش رفته است و کمتر کارخانه ای است که برای طراحی فرش نیروی جوان و فارغ التحصیل جذب کند.

لزوم توجه به حفظ اصالت فرش دستباف خراسان رضوی

در این زمینه، یکی از فروشندگان فرش دستباف در مشهد از کوتاهی مسئولان و هنرمندانی که در ثبت جهانی نقش و طرح این نوع از فرش اظهار نگرانی می نماید و می گوید: اگر نقش و طرح فرش دستباف این منطقه را 100 سال قبل به ثبت جهانی رسانده بودیم امروز کشورهایی مانند هند و چین به خود اجازه نمی دادند تا از طرح و نقشه فرش خراسان رضوی کپی برداری نمایند و به نام خود در بازارهای جهانی بفروشند.

سید محمد صابر حسینی همچنین، فراوری بی رویه فرش ماشینی در این استان را یکی از بزرگ ترین ضربه ها به هنر فرش دستباف می داند و بیان می نماید: با این وجود باید اصالت فرش دستباف خراسان رضوی حفظ گردد.

راه اندازی انجمن طراحان فرش دستباف در خراسان رضوی

همچنین، رئیس اتحادیه صادرنمایندگان فرش خراسان رضوی از راه اندازی انجمن طراحان فرش دستباف در خراسان رضوی خبر می دهد و می افزاید: این انجمن برای یافتن بازارهای جدید صادراتی و ارتقای راه اندازی شده است.

هادی مخملی با اشاره به اینکه این انجمن، فضایی را ایجاد می نماید که فرش ها از نظر طرح، نقش، رنگ و صندلی فرهنگی از کیفیت بهتری برخوردار است و فراورینمایندگان عملکرد مناسبی براساس سلیقه، طرح، نقش و رنگ داشته باشند تاکید می نماید: فرش فراوری ملی است و وجود آن در بازار جهانی بیانگر فرهنگ و هویت ایرانیان است لذا هم دولت و هم بافندگان نسبت به فرش رسالت سنگینی دارند و باید سطح فراوری را به حدی ارتقا دهند که سابقه درخشان آن برای آیندگان حفظ گردد.

طراحی فرش مجموعه ای از نقاشی های به هم پیوسته

اما رئیس انجمن هنرهای تجسمی خراسان رضوی در این باره می گوید: فرش از ابعاد مختلفی آنالیز می گردد که وقتی بعد طراحی به میان می آید، از هنرهای زیرمجموعه انجمن هنرهای تجسمی محسوب می گردد.

محمود ضیایی ادامه می دهد: با توجه به ظرفیت ها و پتانسیل های خراسان رضوی در فراوری فرش دستباف، طراحی حرف اول را در این بخش می زند زیرا هنرمند باید مجموعه از هنرهای نگارگری، گل و مرغ و مینیاتوری را بلد باشد و از آن برای طراحی فرش استفاده کند.

وی می افزاید: کلاس های مختلفی در طول سال برای علاقمندان به طراحی فرش از سوی انجمن هنرهای تجسمی در طول سال برگزار می گردد تا آنها اصولی تر این بخش را فراگیرند زیرا طراحی پایه و اساس همه هنرها به ویژه فرش است.

گزارش از صبا عظیمی